Wat is roestvast staal?

Het materiaal roestvast staal is beter bekend als "roestvrij" staal of inox. In tegenstelling tot andere types staal is roestvast staal een legering, bestaande uit twee of meerdere aparte soorten die samengesmolten worden.

Het belangrijkste ingrediënt is ijzer, waarbij een kleine hoeveelheid chroom (min. 10.5%) en koolstof (max.1.5%) en eventueel andere elementen werden toegevoegd. Het wordt dikwijls aangeduid als inox 18/8. Dit geeft aan dat de legering bestaat uit 18% chroom en 8% nikkel.

Roestvast staal werd ontdekt begin 20e eeuw wanneer men zag dat een zekere hoeveelheid chroom toegevoegd aan het ijzer een bepaalde glans aan het metaal gaf en het resistenter maakte tegen corrosie.

Geen coating

Het is belangrijk om weten dat roestvast staal een materiaal op zich is en dus geen coating is die op conventioneel staal wordt toegepast om het een roestvaste eigenschap mee te geven. Zo'n methoden bestaan waarbij metalen worden bekleed met andere metalen zoals chroom, nikkel of zink. Dit om het oppervlak van het staal te beschermen of voor een glanzend oppervlak te zorgen. Bij deze coatings bestaat het gevaar echter dat de coating beschadigd kan worden waardoor de bescherming van het onderliggende staal niet meer gegarandeerd kan worden.

Roestvrij versus roestvast

De benaming "roestvrij" die in de volksmond voor roestvast staal gebruikt wordt, is niet volledig juist.

Roest"vrij" staal of beter het chroom vormt een onzichtbaar laagje chroomoxide wanneer het in aanraking komt met zuurstof, de oxidehuid. Dit laagje beschermt het onderliggende inox tegen verdere roestvorming (oxidatie). Wanneer de oxidelaag beschadigd raakt komt het onderliggende inox terug in contact met zuurstof waarop het terug een beschermende laag vormt. Op deze manier herstelt het zichzelf wanneer het beschadigd wordt.

In omstandigheden, of bij beschadiging van de beschermende oxide-huid, kan de roestvorming plaatselijk snel plaatsvinden. Dit wordt o.a. veroorzaakt door chloriden of andere materialen die zich nestelen in het oppervlak. Daarom wordt na het verwerken, het RVS behandeld waarbij alle mogelijke verontreinigingen worden verwijderd. Dit is het zogenaamde beitsen, waarbij langs chemische weg alle ongerechtigheden worden opgelost en verwijderd.

Weetjes

Inox is milieuvriendelijker dan andere metalen, omdat het minder behandelingen nodig heeft dan andere materialen.

Passiveren van roestvast staal

Door diverse bewerkingen die producten van roestvast staal ondergaan, kunnen aan de buitenzijde van het metaaloppervlak veranderingen ontstaan, waardoor het roestvaste karakter tijdelijk of blijvend wordt aangetast.

Zoals hiervoor vermeld beschermt een passieve chroomlaag het staal en herstelt het zich automatisch. Er zijn echter omstandigheden, waarbij dit herstel niet plaatsvindt. Door diverse bewerkingen wordt namelijk het evenwicht dusdanig verstoord, dat de passieve toestand verdwijnt en er een actieve laag ontstaat. Dit kan optreden bij bewerkingen als lassen, buigen of verspanen, waardoor zuurstofarme plaatsen ontstaan en herstel uitblijft. Hierdoor verdwijnen de roestvaste eigenschappen en kan bij blootstelling aan gassen of vloeistoffen corrosie optreden.

Om dit euvel tegen te gaan, is er een methode ontwikkeld, waarbij de ontstane actieve laag weer wordt omgezet naar een passieve laag. Het is hierbij meestal gewenst de bewerkte producten te ontvetten en daarna te beitsen met een mengsel van salpeterzuur (HNO3) en fluorzuur (HF), om verontreinigen van het metaaloppervlak te verwijderen. Dit kan nodig zijn bij gelaste oppervlakken en bij gedraaide voorwerpen waarbij een koelvloeistof wordt gebruikt.